Η οικογένεια αποτελεί την πρώτη μορφή κοινωνίας στην οποία εντάσσεται ο άνθρωπος.
Στις δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες και στις λεγόμενες «ανεπτυγμένες» χώρες, προ τριάντα και πλέον ετών, με την εξέλιξη των ρόλων των γονέων (ανδρών-γυναικών) και την είσοδο της μητέρας-γυναίκας στην παραγωγή, ο άνδρας ασχολείται με το σπίτι-οικογένεια και κυρίως δέθηκε με τα παιδιά.
Τα ζευγάρια χωρίζουν πολύ εύκολα.
Σ' αυτό διευκόλυνε το σύστημα μέσω της μεταβολής των νόμων προς όφελος της γυναίκας.
Το εύκολο χρήμα από διαζύγια-διατροφές ώθησε σε ακόμη περισσότερα διαζύγια.
Όμως, μετά το διαζύγιο συχνά επέρχεται η απομάκρυνση του πατέρα από το παιδί και αυτή έχει αρνητικές συνέπειες στη γενικότερη εξέλιξη των παιδιών.
Ωστόσο, στις δυτικές χώρες, υπήρχε ωριμότητα, σταδιακή εξέλιξη και κυρίως δομές, θεσμοί, (π.χ. οικογενειακά δικαστήρια, κοινωνικές υπηρεσίες, κ.τ.λ) και πολιτισμός που «απορρόφησε» αρκετά ομαλά την κατάσταση.
Κάποιες ακραίες καταστάσεις ή αδικίες καταγγέλθηκαν από οργανωμένα κινήματα-συλλόγους και ήταν ικανό το σύστημα να αντεπεξέλθει.
Όταν η εγκληματικότητα των ανηλίκων παιδιών χωρισμένων αυξήθηκε τραγικά και η ψυχική υγεία αυτών κλονίστηκε, τα κράτη αυτά, με τις δομές, οργάνωση και ωριμότητα της κοινωνίας τους, κατάφεραν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.
Έτσι, τα τελευταία 20-30 έτη, σε όλες σχεδόν τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες, άλλαξε ο νόμος, ώστε να δίδεται η επιμέλεια και στον πατέρα (μάλιστα και γονική μέριμνα) σε ποσοστό έως και 30-40% (π.χ. σε Γαλλία, Βέλγιο).
Στις Σκανδιναβικές χώρες, υπάρχουν κοινωνικοί φορείς που παρακολουθούν κάθε προβληματικό ζευγάρι πριν το διαζύγιο.
Επεμβαίνουν και προστατεύουν τα παιδιά.
Επίσης, παραδίδουν πραγματογνωμοσύνη στους δικαστές για δικαιότερη αντιμετώπιση της επιμέλειας.
Παρακολουθούν μετά το διαζύγιο την τήρηση του νόμου.
Εάν υπάρξει παραβίαση «επικοινωνίας» αντιστρέφεται η γονική μέριμνα.
Σε όλες δε τις χώρες, εάν παρουσιαστούν οξυμένες αντιδικίες ή σοβαρά προβλήματα, η επιμέλεια ανατίθεται σε τρίτους (ιδρύματα).
Τα ιδρύματα αυτά είναι πολύ διαδεδομένα, στηρίζονται από το κράτος ή την τοπική αυτοδιοίκηση, υπάρχει σχολείο οργανωμένο και η εισαγωγή σ' αυτά είναι προσωρινή (1-2 χρόνια).
Το ζητούν ή οι ίδιοι γονείς επειδή κρίνουν ότι δεν μπορούν να διαπαιδαγωγήσουν σωστά τα παιδιά δίχως τον άλλο γονέα ή οι κοινωνικοί λειτουργοί ή ο εισαγγελέας.
Επίσης, στις διατροφές τηρείται η αρχή της αναλογικότητας εφόσον εργάζεται και η μητέρα-γυναίκα.
Αφαιρούνται τα έξοδα μετακίνησης και μοιράζονται όλα τα άλλα.
Στην εφορία δηλώνουν και οι δύο γονείς τις διατροφές και τον αριθμό παιδιών τους.
Η λογική των χωρών αυτών στέκεται στο γεγονός ότι δεν πρέπει να αποκοπούν τα παιδιά από τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια διότι οι συνέπειες που εμφανίστηκαν είναι τραγικές.
Όταν υπάρχει κακοβουλία, τιμωρείται άμεσα πριν παρέλθει ο καιρός και μεταστραφούν ή αποξενωθούν τα παιδιά.
Οι διαδικασίες είναι ταχύτατες.
Στη Γαλλία έχει θεσπιστεί η από κοινού άσκηση γονικής μέριμνας από το 1987, στο Βέλγιο από το 1995, στη Γερμανία το 1998, στην Ιταλία το 2005.
Προβλέπεται και η εναλλασσόμενη κατοικία (ελεύθερη πρόσβαση).
Τα διαζύγια δεν έχουν την έκταση που έχουν στην Ελλάδα.
Επιπλέον εδώ οι κοινωνικές και οικογενειακές δομές δεν είναι έτοιμες.
Στα παρακάτω 16 σημεία συνοψίζονται αυτά που βελτιώθηκαν σε άλλες χώρες.
Ο «σύλλογος για την ανδρική και πατρική αξιοπρέπεια» (ΣΥΓΑΠΑ) διεκδικεί την θέσπιση και εφαρμογή και στην Ελλάδα:
- Να θεσμοθετηθούν οικογενειακά δικαστήρια που θα απαρτίζονται από δικαστές με ειδικές γνώσεις και από ειδικό επιστημονικό προσωπικό. Να συμμετέχουν οι διάδικοι.
- Να γίνουν τροποποιήσεις στο «κώδικα πολιτικής δικονομίας» έτσι ώστε στις δίκες οικογενειακού δικαίου να καταθέτουν υποχρεωτικά και οι διάδικοι γονείς, ώστε να συνεκτιμάται από το δικαστήριο η προσωπικότητα τους και οι δυνατότητες τους να ασκήσουν γονικά καθήκοντα.
- Να γίνει συνταγματική κατοχύρωση της πατρότητας, έτσι ώστε να επέλθει ισότητα σε θεσμικό επίπεδο με τη μητρότητα. Ο πατέρας-δημιουργός να εκτιμάται μέσω των σχολικών και άλλων εγχειριδίων. Παραδοχή της ύπαρξης του πατρικού φίλτρου.
- Να εξευρεθεί τρόπος από την πολιτεία έτσι ώστε να μπορούν να εκτελούνται οι δικαστικές αποφάσεις και να μην μένουν ανεκτέλεστες.
- Να εκπαιδευτούν οι δικαστές έτσι ώστε να αποφασίζουν για τις οικογενειακές υποθέσεις αμερόληπτα και όχι με βάση στερεότυπα και αναλόγως του φύλου.
- Να θεσμοθετηθεί η από κοινού επιμέλεια των γονέων ως προς τα ανήλικα παιδιά τους (και από κοινού γονική μέριμνα).
- Να προβλεφθεί νομοθετικά ως ξεχωριστή περίπτωση η ελεύθερη επικοινωνία του μη έχοντος την επιμέλεια γονέα με τα παιδία του και η εναλλασσόμενη κατοικία των παιδιών όπου αυτό είναι δυνατόν. Πλέον αυτών σε περίπτωση επικοινωνίας του ενός γονέα με το παιδί που βρίσκεται σε άλλη πόλη ή χώρα να προβλεφθεί νομοθετικά ειδική ρύθμιση για τα έξοδα του επικοινωνούντος.
- Να θεσμοθετηθεί ώστε σε περίπτωση εξώγαμου τέκνου να αποκτάται η γονική μέριμνα εκτός από την φυσική μητέρα και τον φυσικό πατέρα.
- Να μη θεωρούνται τα παιδιά ως αντικείμενο ιδιοκτησίας της μητέρας αλλά να τοποθετηθεί θεσμικά και ο πατέρας σε ισότιμο ρόλο και να θεωρηθεί νομικά η ψυχολογική βία κατά του άνδρα και των παιδιών εξίσου σημαντική.
- Η ανάδειξη της έννοιας του γονέα ως κυριαρχικό στοιχείο στην ανάπτυξη των παιδιών χωρίς διακρίσεις με βάση το φύλο.
- Να προβλεφθεί νομοθετικά ειδική ποινική διάταξη για την με πρόθεση καθοιονδήποτε τρόπο παρεμπόδιση της επικοινωνίας του ενός γονέα από τον άλλον ακόμα και την αναστροφή της επιμέλειας και αφαίρεση επιμέλειας.
- Για την επιδίκαση διατροφής να θεσπιστούν περισσότερα κριτήρια (φορολογική δήλωση, καθαρός μισθός, έξοδα διακοπών, επικοινωνίας, κ.τ.λ) που να λαμβάνουν υπ' όψιν και τις πραγματικές ανάγκες των παιδιών και τις δυνατότητες των γονέων. Σε περίπτωση δε διατροφής συζύγου να θεσμοθετηθεί ως επιπλέον κριτήριο και η διάρκεια του γάμου.
- Να έχει ίδια επιδοματική ή εργασιακή ισότητα και ο πατέρας και άνδρας (όρια συνταξιοδότησης, οικογενειακά επιδόματα, πολυτεκνική ιδιότητα, άδειες πατρότητας, κ.τ.λ).
- Να λειτουργήσουν οι υποστηρικτικοί κοινωνικοί φορείς με επαρκές εξειδικευμένο προσωπικό ψυχιάτρους, κοινωνικούς λειτουργούς, παιδαγωγούς, παιδοψυχιάτρους, κτλ.
- Η παρενόχληση και ο ψυχικός βιασμός εναντίον του άνδρα να θεωρείται εξίσου σημαντικός και κολάσιμος ποινικά (με εκείνον κατά της γυναίκας).
- Να ερευνηθούν τα παραπάνω σε επίπεδο συντονισμένης και τεκμηριωμένης μελέτης και να εξαχθούν συμπεράσματα για την εξέλιξη των παιδιών από διαζύγιο, την παιδεία και τον πολιτισμό.
Ο Θεόδωρος Μπατρακούλης είναι δικηγόρος και διδάσκων στο «Ανοικτό Πανεπιστήμιο»
'Aλλα άρθρα του Θεόδωρου Μπατρακούλη:
- Επένδυση σε ασταθές περιβάλλον (25/5/2006)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου