ΟΙ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΟΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Χειρδάρης Βασίλης, δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Επειδή ζούμε πια σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον να δούμε σήμερα πως ασκείται η γονική μέριμνα και η επιμέλεια, που αποτελεί του ουσιαστικότερο μέρος της γονικής μέριμνας. Θα εστιαστούμε στο τι συμβαίνει στις χώρες της Ε.Ε.

Εξασφάλιση του δικαιώματος του παιδιού να διατηρεί επαφή και
με τους δύο γονείς

Ο νέος κανονισμός της Ε.Ε. 2201/2003 του Συμβουλίου της Ε.Ε. εξασφαλίζει το δικαίωμα του τέκνου να διατηρεί επαφή και με τους δύο γονείς μετά το διαζύγιο, ακόμα και αν οι γονείς ζουν σε διαφορετικά κράτη μέλη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι γονείς ενδέχεται να διστάζουν να αφήσουν το παιδί τους να ταξιδέψει σε άλλο κράτος μέλος για να επισκεφθεί τον άλλο γονέα, παρά την έκδοση αποφάσεως που χορηγεί στον άλλο γονέα δικαίωμα επικοινωνίας. Το νέο κείμενο προσπαθεί να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα επιτρέποντας στις αποφάσεις που ρυθμίζουν το δικαίωμα επικοινωνίας να αναγνωρίζονται και να εκτελούνται αυτομάτως σε άλλο κράτος μέλος. Για παράδειγμα, αν η μητέρα δεν επιτρέπει στο παιδί της να μεταβεί σε άλλο κράτος μέλος για να επισκεφθεί τον πατέρα, όπως ορίζει δικαστική απόφαση, ο πατέρας θα είναι σε θέση να ζητήσει την εκτέλεση αυτής της αποφάσεως στο άλλο κράτος μέλος, ακριβώς όπως αν είχε εκδοθεί σε αυτό. Στην περίπτωση αυτή, δεν θα απαιτείται πλέον νέα διαδικασία για την κήρυξη της αποφάσεως εκτελεστής, όπως περιγράφεται παραπάνω, σύμφωνα με τον κανονισμό αριθ. 1347/2000.

1.-ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

Από την άποψη της ορολογίας, στο Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου χρησιμοποιείται ο όρος "γονική εξουσία" αντί του όρου "γονική μέριμνα". Πρόκειται για το σύνολο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που αναγνωρίζει ο νόμος στους γονείς όσον αφορά το πρόσωπο και την περιουσία των ανήλικων και μη χειράφετων τέκνων τους, ούτως ώστε να μπορούν να εκπληρώσουν τα καθήκοντα προστασίας, εκπαίδευσης και συντήρησης που υπέχουν.

Η γονική εξουσία δίδεται στους γονείς για να προστατεύουν το τέκνο από άποψη ασφάλειας, υγείας και χρηστών ηθών. Οι γονείς υπέχουν έναντι του τέκνου δικαίωμα και καθήκον επιμέλειας, εποπτείας και εκπαίδευσης. Η γονική εξουσία δεν είναι απόλυτο δικαίωμα που ασκείται κατά διακριτική ευχέρεια των γονέων. Πράγματι, η γονική εξουσία πρέπει να ασκείται προς το συμφέρον του τέκνου.

Κατά τη διάρκεια του γάμου, ισχύει ο γενικός κανόνας ότι ο πατέρας και η μητέρα ασκούν τη γονική εξουσία από κοινού. Αν το τέκνο έχει γεννηθεί εκτός γάμου, τη γονική εξουσία ασκεί κατ΄αρχήν η μητέρα.

Σε περίπτωση συναινετικού διαζυγίου, οι γονείς ασκούν την επιμέλεια από κοινού. Για όλες τις υπόλοιπες μορφές διαζυγίου, η γονική εξουσία ασκείται από το γονέα στον οποίο το δικαστήριο αναθέτει την επιμέλεια του τέκνου.

Επιφυλασσομένων εξαιρετικών και σοβαρών περιστάσεων, τα δικαστήρια του Λουξεμβούργου αναθέτουν συνήθως την επιμέλεια στη μητέρα, ιδίως όταν το τέκνο είναι μικρής ηλικίας. Ο γονέας που δεν ασκεί την επιμέλεια διαθέτει δικαίωμα επικοινωνίας και εποπτείας.

Το Λουξεμβούργο δηλαδή δίδει στον επικοινωνούντα γονέα μία επιπλέον εξουσία εκτός της επικοινωνίας, αυτής της εποπτείας.

Σε περίπτωση διαφοράς για την γονική μέριμνα και επιμέλεια υπάρχει ο θεσμός της οικογενειακής διαμεσολάβησης πριν πάνε στο Δικαστήριο.

Ο δικαστής μπορεί να αποφανθεί για τα ακόλουθα θέματα :

• επιμέλεια : εκτός από εξαιρετικές και σοβαρές περιπτώσεις, τα δικαστήρια του Λουξεμβούργου αναθέτουν συνήθως την επιμέλεια στη μητέρα, ιδίως αν το τέκνο είναι μικρής ηλικίας·
• δικαίωμα επικοινωνίας και διανυκτέρευσης του γονέα που δεν ασκεί την επιμέλεια : το δικαίωμα αυτό έχει ο γονέας που δεν ασκεί την επιμέλεια του τέκνου, εκτός αν υπάρχουν σοβαροί λόγοι για το αντίθετο·
• δικαίωμα επικοινωνίας των παππούδων : προβλέπεται πάντα, εκτός αν υπάρχουν σοβαροί λόγοι για το αντίθετο·
• δικαίωμα αλληλογραφίας ή επίσκεψης άλλων προσώπων, συγγενών ή όχι : το δικαστήριο χορηγεί αυτό το δικαίωμα σε εξαιρετικές περιπτώσεις·
• συνδρομή στη συντήρηση του τέκνου : η διατροφή, η οποία καθορίζεται ανάλογα με τις ανάγκες του τέκνου και τις δυνατότητες συνδρομής των δύο γονέων, συνεχίζεται μετά την ενηλικίωση, αν το τέκνο δεν μπορεί να καλύψει μόνο του τις ανάγκες του.

2.- ΤΣΕΧΙΑ

Ο όρος “γονική μέριμνα” εντάσσεται στο οικογενειακό δίκαιο. Ο όρος αυτός αντιπροσωπεύει ένα σύνολο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που αφορούν:

α) την επιμέλεια ανήλικου παιδιού, όπου περιλαμβάνεται ειδικότερα η επιμέλεια για την υγεία και τη φυσική κατάσταση του παιδιού, καθώς και η συναισθηματική, διανοητική και ηθική του ανάπτυξη,

β) την εκπροσώπηση ανήλικου παιδιού,

γ) τη διοίκηση της περιουσίας ανήλικου παιδιού.

Το δικαστήριο μπορεί να περιορίσει τη γονική μέριμνα ενός γονέα, εάν ο εν λόγω γονέας δεν εκπληρώνει ορθά τις υποχρεώσεις του/της που απορρέουν από τη γονική μέριμνα και εάν αυτό είναι προς το συμφέρον του παιδιού. Εάν ένας γονέας καταχράται της γονικής μέριμνας του/της ή την αμελεί σοβαρά, το δικαστήριο αφαιρεί από τον εν λόγω γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας.

Στις περιπτώσεις αυτές, πάντα επιλέγεται η λύση της συμφωνίας μεταξύ των γονέων. Στην περίπτωση συμφωνίας, είναι απαραίτητο να επιλυθεί το ζήτημα σε ποιον θα ανατεθεί η επιμέλεια του παιδιού και με ποιο τρόπο θα συμμετέχει ο κάθε ένας από τους γονείς στη διατροφή του παιδιού. Πάντως, η συμφωνία αυτή απαιτεί έγκριση του δικαστηρίου για να καταστεί ισχυρή. Μπορεί επίσης να γίνει συμφωνία για τη ρύθμιση της επικοινωνίας του παιδιού με τους γονείς· πάντως, η συμφωνία αυτή δεν απαιτεί έγκριση του δικαστηρίου. Εάν οι γονείς δεν συνάψουν συμφωνία για τα ουσιώδη θέματα που αφορούν την άσκηση της γονικής μέριμνας, τότε αποφαίνεται το δικαστήριο. Το δικαστήριο μπορεί επίσης να αποφασίσει σχετικά με τα θέματα αυτά αυτεπαγγέλτως, εάν πρόκειται για ανήλικο παιδί οι γονείς του οποίου δεν συνοικούν και δεν μπόρεσαν να συνάψουν συμφωνία σχετικά με το ζήτημα της διατροφής και της επιμέλειας του παιδιού.

Σε περίπτωση διαζυγίου, ο διακανονισμός σχετικά με το ποιος θα αναλάβει την επιμέλεια του παιδιού καθώς και ο τρόπος που ο κάθε ένας από τους γονείς θα συμμετέχει στη διατροφή του παιδιού (είτε η ρύθμιση έγινε μέσω συμφωνίας είτε μέσω απόφασης του δικαστηρίου) αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για το διαζύγιο.

Στις περιπτώσεις διαφωνίας, είναι δυνατόν να γίνει χρήση των υπηρεσιών διαμεσολαβητών οι οποίοι εργάζονται σε κάθε Πρωτοδικείο. Έχουν αρμοδιότητα για την επίτευξη φιλικού διακανονισμού μεταξύ των δύο μερών· διαδραματίζουν τον ρόλο του ενδιάμεσου στις διαδικασίες αυτές.

Εκτός από τη λύση αυτή, είναι δυνατόν να γίνει επίσης χρήση των λεγόμενων υπηρεσιών παροχής συμβουλών σε θέματα γάμου, οικογένειας και διαπροσωπικών σχέσεων, που περιλαμβάνουν τη συνδρομή εξειδικευμένων ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών.

Υπάρχουν επίσης πολλές μη κερδοσκοπικές οργανώσεις στην Τσεχική Δημοκρατία με τις οποίες μπορεί κανείς να έλθει σε επαφή σχετικά με τα θέματα αυτά.

Γενικώς το δικαστήριο μπορεί να αποφανθεί σχετικά με τα ακόλουθα θέματα που αφορούν την επιμέλεια του παιδιού:

α) μέτρα εκπαίδευσης,

β) υιοθεσία,

γ) επιμέλεια και επιτροπεία,

δ) διατροφή.

Το συνηθέστερο ζήτημα για την έκδοση απόφασης εκ μέρους του δικαστηρίου είναι ποιος θα αναλάβει την επιμέλεια του παιδιού. Το ζήτημα αυτό συνήθως λύνεται στην περίπτωση διαζυγίου των γονέων. Συχνά η επιμέλεια του παιδιού ανατίθεται σε έναν από τους γονείς.

Το δικαστήριο πάνω από όλα λαμβάνει υπόψη το συμφέρον του παιδιού σε σχέση με την προσωπικότητά του, τις δυνατότητες ανατροφής που μπορούν να του προσφέρουν οι γονείς του και άλλους σχετικούς παράγοντες. Πάντως, εάν και οι δύο γονείς είναι σε θέση να αναλάβουν την επιμέλεια του παιδιού και εάν ενδιαφέρονται και οι δύο να αναλάβουν την ανατροφή του, το δικαστήριο δύναται να αναθέσει τη γονική μέριμνα από κοινού στους δύο γονείς ή εναλλακτικά, εφόσον είναι προς το συμφέρον του παιδιού και εφόσον αυτό εξασφαλίζει καλύτερα την κάλυψη των αναγκών του παιδιού. Το δικαστήριο δύναται επίσης να αποφανθεί σχετικά με το ποσό με το οποίο θα συμμετέχει κάθε γονέας στη διατροφή του παιδιού. Κατά τον καθορισμό του ποσού της διατροφής, είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη τα περιουσιακά στοιχεία, οι ικανότητες και δυνατότητες των γονέων, οι αιτιολογημένες ανάγκες του παιδιού καθώς και η αναλογία της προσωπικής φροντίδας για το παιδί του κάθε γονέα.

Το δικαστήριο δύναται επίσης να αποφανθεί σχετικά με θέματα που αφορούν τη ρύθμιση της επιμέλειας και διατροφής του παιδιού αυτεπαγγέλτως, με την προϋπόθεση ότι το παιδί είναι ανήλικο. Πλην των προαναφερθεισών υποθέσεων, το δικαστήριο επίσης δύναται να αποφανθεί σχετικά με την επικοινωνία του παιδιού με τους γονείς του (αυτό μπορεί να περιοριστεί ή και να απαγορευτεί, εφόσον είναι προς το συμφέρον του παιδιού), τους παππούδες ή τους αδελφούς.

Η επιμέλεια και φροντίδα του παιδιού αποτελεί μόνον μέρος των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων οι οποίες εμπίπτουν στη γονική μέριμνα. Εάν ο γονέας στον οποίο δεν έχει ανατεθεί η επιμέλεια του παιδιού δεν έχει εκπέσει της άσκησης γονικής μέριμνας του/της ή δεν έχει η μέριμνα αυτή περιοριστεί κατά οποιοδήποτε τρόπο, τότε ο γονέας αυτός δικαιούται επίσης να λαμβάνει αποφάσεις για τα θεμελιώδη θέματα που αφορούν το παιδί.

Σε συνάρτηση με το διαζύγιο, το οικογενειακό δίκαιο διαφοροποιεί την κοινή επιμέλεια από την εναλλακτική επιμέλεια, με βάση το συμφέρον του παιδιού και τις ανάγκες του παιδιού για να αισθάνεται μεγαλύτερη ασφάλεια. Η απόφαση αυτή μπορεί να ληφθεί εάν οι γονείς είναι σε θέση να επικοινωνούν και να συνεργάζονται όσον αφορά την ανατροφή του παιδιού.

Εναλλακτική επιμέλεια

Εναλλακτική επιμέλεια σημαίνει ότι το παιδί ανατίθεται στην επιμέλεια του ενός γονέα και στη συνέχεια στην επιμέλεια του άλλου για χρονικό διάστημα που έχει καθοριστεί σαφώς. Το δικαστήριο συγχρόνως ορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις σε αυτά τα εναλλακτικά χρονικά διαστήματα. Η εναλλαγή μεταξύ των γονέων συνήθως πραγματοποιείται ανά διάστημα ενός μηνός. Στην περίπτωση εναλλακτικής επιμέλειας του παιδιού, είναι σημαντικό οι γονείς να ζουν σε κοντινή απόσταση, ιδίως από την άποψη της πρόσβασης στο σχολείο

3.- ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Αν οι γονείς ασκούν από κοινού την επιμέλεια και χωρίσουν, η από κοινού άσκηση της επιμέλειας εξακολουθεί, χωρίς να έχει σημασία εάν υπάρχει ή όχι γάμος μεταξύ των γονέων.

Πάντως, ο ένας εκ των γονέων δύναται να υποβάλει αίτηση στο δικαστήριο οικογενειακών υποθέσεων με αντικείμενο την έκδοση απόφασης που θα ορίζει ότι στο εξής η επιμέλεια θα ασκείται από τον έναν μόνο γονέα. Κάθε αίτηση αυτής της μορφής γίνεται δεκτή εφόσον και στον βαθμό που το δικαστήριο κρίνει ότι η άρση της από κοινού άσκησης της επιμέλειας και η παραχώρηση του δικαιώματος επιμέλειας στον έναν γονέα εξυπηρετούν με τον καλύτερο τρόπο το συμφέρον του τέκνου.

Και σε περίπτωση διαζυγίου, μία τέτοια απόφαση προϋποθέτει οπωσδήποτε αίτηση του ενός γονέα. Εφόσον δεν υπάρξει υποβολή αίτησης, η από κοινού άσκηση της επιμέλειας του τέκνου παραμένει ως είχε.

Σε περίπτωση που οι γονείς αδυνατούν να επιλύσουν οι ίδιοι τις μεταξύ τους διαφορές, έχουν τη δυνατότητα να στραφούν στην υπηρεσία πρόνοιας ανηλίκων ή σε κάποιον φορέα οικειοθελούς παροχής αρωγής προς όφελος της νεολαίας. Στο πλαίσιο αυτό, οι γονείς λαμβάνουν συμβουλές και υποστήριξη για την υπερπήδηση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν. Επιπλέον, μπορεί να επιχειρηθεί φιλικός διακανονισμός με τη βοήθεια διαμεσολαβητή.

Το δικαστήριο έχει αρμοδιότητα να αποφασίζει για τη γονική επιμέλεια ανηλίκου, για τις ρυθμίσεις που διέπουν την επικοινωνία με τον ανήλικο, για την παράδοση του ανηλίκου και για τις υποχρεώσεις διατροφής. Πέραν αυτού, το δικαστήριο δύναται να διατάξει παν μέτρο το οποίο είναι αναγκαίο προκειμένου να αποτραπεί οποιαδήποτε διακινδύνευση του συμφέροντος του παιδιού.

Ο γονέας που δεν μετέχει στην άσκηση της επιμέλειας δεν έχει ούτε δικαίωμα συμμετοχής στη λήψη των αποφάσεων που αφορούν τον ανήλικο. Παρόλα αυτά, του αναγνωρίζεται δικαίωμα επικοινωνίας με το παιδί, καθώς και η δυνατότητα να απαιτήσει από τον έτερο γονέα να τον ενημερώσει για προσωπικές περιστάσεις του παιδιού, υπό την προϋπόθεση ότι αποδεικνύει σχετικό έννομο συμφέρον.

Για τα θέματα της καθημερινότητας αποκλειστικώς αρμόδιος να αποφασίζει είναι ο γονέας με τον οποίον κατοικεί ο ανήλικος.

4.- ΕΣΘΟΝΙΑ

Πολύ ενδιαφερουσα η νομοθεσία της

Σύμφωνα με το Σύνταγμα και το Οικογενειακό Δίκαιο της Εσθονίας, οι γονείς έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις έναντι των παιδιών τους.

Οι γονείς έχουν δικαίωμα και καθήκον ανατροφής και φροντίδας για το παιδί τους. Ο γονέας υποχρεούται να προστατεύει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα του παιδιού του. Είναι νόμιμος αντιπρόσωπος του παιδιού. Ως νόμιμος αντιπρόσωπος, ο γονέας έχει εξουσία κηδεμόνα. Ο γονέας έχει δικαίωμα να ζητήσει την επιστροφή του παιδιού του από οποιοδήποτε πρόσωπο έχει τον έλεγχο του τελευταίου χωρίς νομική βάση. Ο γονέας πρέπει να ασκεί τη γονική μέριμνα προς το συμφέρον του παιδιού.

Το καθήκον διατροφής του παιδιού φέρει ο γονέας ανεξάρτητα αν έχει τη γονική μέριμνα είτε όχι.

Tο διαζύγιο ή η διακοπή της συμβίωσης των γονέων δεν επηρεάζουν, αυτά καθαυτά, τη γονική μέριμνα κανενός εκ των γονέων. Και οι δύο γονείς συνήθως διατηρούν πλήρη γονική εξουσία, ακόμη και αν ζουν χωριστά.

Οι γονείς πρέπει να συμφωνήσουν με ποιον από τους δύο θα κατοικεί το παιδί και με ποιο τρόπο θα συμμετέχουν στην ανατροφή του. Η εν λόγω συμφωνία μπορεί να είναι άτυπη. Ελλείψει συμφωνίας μεταξύ των γονέων, η αρμόδια για την κηδεμονία αρχή ή το δικαστήριο ρυθμίζει τη διαφορά κατόπιν αιτήσεως ενός εκ των γονέων. Το δικαστήριο μπορεί να επικυρώσει τη συμφωνία των γονέων ή να ρυθμίσει θέματα της γονικής μέριμνας κατά τρόπο υποχρεωτικό.

Εκτός από την ενώπιον δικαστηρίου διαδικασία, η αρμόδια για την κηδεμονία αρχή (διοικητική υπηρεσία κοινωνικής πρόνοιας της τοπικής αυτοδιοίκησης) μπορεί να επιλύσει διαφορές μεταξύ των γονέων που αφορούν την άσκηση της γονικής μέριμνας, όπως η συμμετοχή στην ανατροφή του παιδιού του γονέα που ζει χωριστά απ’ αυτό και ο τρόπος επικοινωνίας μαζί του. Η αρμόδια για την κηδεμονία αρχή μπορεί να επιλύσει το εν λόγω ζήτημα με έκδοση απόφασης. Η υπηρεσία αυτή κατά κανόνα αναθέτει την επίλυση της διαφοράς σε υπάλληλο αρμόδιο για την προστασία των παιδιών.

Το δικαστήριο μπορεί να αποφανθεί επί μιας σειράς ζητημάτων σχετικά με το παιδί, τα οποία δεν απαριθμούνται περιοριστικά από τη νομοθεσία. Στην αρμοδιότητα του δικαστηρίου εμπίπτουν ζητήματα σχετικά με την κατοικία του παιδιού, τα δικαιώματα επικοινωνίας των γονέων με το παιδί, καθώς και την υποχρέωση καταβολής της διατροφής και την έκτασή της. Το δικαστήριο μπορεί επίσης να αποφασίσει με ποιο τρόπο θα συμμετέχει στην ανατροφή του παιδιού ο γονέας ο οποίος ζει χωριστά απ’ αυτό.

Επί του παρόντος, το εσθονικό οικογενειακό δίκαιο δεν προβλέπει δυνατότητα ανάθεσης της αποκλειστικής επιμέλειας στον ένα εκ των γονέων!!!

Όπως προαναφέρθηκε οι γονείς κατά κανόνα έχουν εξίσου την γονική μέριμνα, ανεξάρτητα αν κατοικούν ή όχι με το παιδί. Οι γονείς πρέπει να συμφωνήσουν για τα ζητήματα που αφορούν το παιδί, καθώς και για τον τρόπο συμμετοχής καθενός εξ αυτών στην λήψη αποφάσεων σχετικά με το παιδί. Αν δεν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία, αρμόδιο είναι το δικαστήριο, κατόπιν αιτήσεως ενός εκ των γονέων, για την επίλυση των διαφορών σε όλα τα μεμονωμένα ζητήματα που αφορούν τη γονική μέριμνα.

5.- ΙΡΛΑΝΔΙΑ

Αν οι γονείς δεν είναι σε θέση να καταλήξουν σε συμφωνία για το θέμα της γονικής μέριμνας υπάρχει ο θεσμός της διαμεσολάβησης.

ο γονέας που δεν ασκεί επιμέλεια διατηρεί τη γονική μέριμνα και έχει το δικαίωμα να συμμετέχει σε όλες τις μακρόπνοες αποφάσεις. Κανονικά, ο γονέας που ασκεί την επιμέλεια έχει το δικαίωμα να λαμβάνει καθημερινές αποφάσεις χωρίς να ζητά τη γνώμη του άλλου γονέα.

6.- ΙΣΠΑΝΙΑ

Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των φυσικών προσώπων, και ειδικότερα των γονέων, ή των νομικών προσώπων που ορίζονται εκ του νόμου ή δυνάμει δικαστικής απόφασης σε προσωπικά θέματα και στην περιουσία του ανηλίκου.

Εάν οι γονείς δεν συμβιώνουν, η γονική μέριμνα αφορά ειδικότερα την επιμέλεια του ανηλίκου και το καθεστώς επισκέψεων.

Η γονική μέριμνα των ανηλίκων ανήκει γενικά στους γονείς.

Σε περιπτώσεις διάστασης, διαζυγίου, ρήξης του δεσμού του γάμου ή μη συμβίωσης των γονέων, το σύνολο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων για τη λήψη αποφάσεων που αφορούν τα ανήλικα τέκνα, τα προσωπικά τους θέματα και τα περιουσιακά τους στοιχεία ανήκουν και στους δύο γονείς, εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων.

Εάν οι γονείς δεν συμβιώνουν, η γονική μέριμνα ασκείται από τον γονέα εκείνο με τον οποίο συμβιώνει το τέκνο, ωστόσο, αιτήσει του άλλου γονέα, ο δικαστής μπορεί να αποφανθεί ότι θα ασκείται από κοινού. Αυτή είναι η συνηθέστερη περίπτωση..

Οι περιπτώσεις μέριμνας και επιμέλειας των ανηλίκων συνοψίζονται ως εξής:

• Η ανάθεση της γονικής μέριμνας σε έναν μόνον εκ των γονέων
• Η από κοινού ανάθεση της γονικής μέριμνας, με εναλλαγή των διαστημάτων που περνούν τα ανήλικα τέκνα με καθέναν από τους γονείς, ζητείται και χορηγείται κυρίως σε περιπτώσεις συναινετικού διαζυγίου των γονέων.
• Κατ’ εξαίρεση, λόγω ειδικών περιστάσεων, η γονική μέριμνα είναι δυνατόν να ανατεθεί σε άλλο πρόσωπο με δικαστική απόφαση, κατόπιν αίτησης των ίδιων των γονέων ή άμεσα από τον δικαστή.
• Εάν οι γονείς διαφωνούν αφού ακούσει αμφότερους τους γονείς αλλά και το τέκνο, εφόσον έχει επαρκή ωριμότητα, ο δικαστής αναθέτει χωρίς δυνατότητα άλλης προσφυγής το δικαίωμα απόφασης στον πατέρα ή τη μητέρα. Εάν οι διαφωνίες αυτές επαναλαμβάνονται ή υπάρχει άλλος λόγος που εμποδίζει σοβαρά την άσκηση της γονικής μέριμνας, ο δικαστής μπορεί να αναθέσει σε έναν εκ των γονέων πλήρως ή μερικώς την αρμοδιότητα απόφασης ή μπορεί να κατανείμει μεταξύ των γονέων τα καθήκοντα της γονικής μέριμνας. Τα μέτρα αυτά είναι δυνατόν να ληφθούν για μέγιστο διάστημα διάρκειας δύο ετών.

7.- ΓΑΛΛΙΑ

Οι κανόνες σχετικά με τις ευθύνες των γονέων, όποια και αν είναι η κατάστασή τους, είναι συγκεντρωμένοι, στο εσωτερικό του αστικού κώδικα, στο κεφάλαιο που αφορά τη γονική εξουσία. Η γονική εξουσία ορίζεται ως ένα σύνολο δικαιωμάτων και καθηκόντων που ασκεί ο πατέρας και η μητέρα εφόσον το τέκνο είναι ανήλικο, με απώτερο σκοπό το συμφέρον του τέκνου

Οι γονείς υπέχουν το καθήκον να προστατεύουν το τέκνο από άποψη ασφάλειας, υγείας και χρηστών ηθών, να εξασφαλίζουν την εκπαίδευσή του και να καθιστούν δυνατή την ανάπτυξή του με το σεβασμό που οφείλεται στο πρόσωπό του
Κάθε γονέας οφείλει να συνεισφέρει στη συντήρηση και την εκπαίδευση του τέκνου ανάλογα με τους πόρους του και τους πόρους του άλλου γονέα

Η γονική εξουσία ασκείται από κοινού από τους δύο γονείς, ανεξαρτήτως του αν είναι παντρεμένοι ή όχι, αν ζουν μαζί ή χωριστά, εφόσον έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη σχέσης γονέα-τέκνου πριν συμπληρώσει το τέκνο το πρώτο έτος ηλικίας.

Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, ο γονέας του οποίου η σχέση με το τέκνο έχει διαπιστωθεί ασκεί μόνος τη γονική εξουσία. Ωστόσο, η γονική εξουσία μπορεί να ασκείται από κοινού μετά από κοινή δήλωση των γονέων ενώπιον του προϊσταμένου της γραμματείας του tribunal de grande instance ή μετά από απόφαση του δικαστή οικογενειακών υποθέσεων.

Η διάσταση των γονέων δεν έχει συνέπειες στους κανόνες που διέπουν τη γονική εξουσία, η οποία συνεχίζει να ασκείται από κοινού, εκτός αν το συμφέρον του τέκνου επιβάλλει να ανατεθεί η άσκησή της σε ένα μόνον γονέα

Οι λεπτομέρειες που αφορούν την άσκηση της γονικής εξουσίας, τη διαμονή του τέκνου (εναλλάξ στην κατοικία κάθε γονέα ή στην κατοικία του ενός από αυτούς) , καθώς και το ποσό και η μορφή της συμβολής στη συντήρηση και την εκπαίδευση του τέκνου μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμφωνίας μεταξύ των γονέων, ή αν δεν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία, δικαστικής απόφασης

Σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ των διαδίκων, ο δικαστής προσπαθεί να τους συμφιλιώσει
Για να διευκολύνει την αναζήτηση από τους γονείς συναινετικής άσκησης της γονικής εξουσίας, μπορεί να διατάξει μέτρο διαμεσολάβησης, εφόσον συμφωνούν οι γονείς

Μπορεί επίσης να επιβάλλει στους διαδίκους να συναντήσουν οικογενειακό διαμεσολαβητή, ο οποίος να τους ενημερώσει όσον αφορά το αντικείμενο και τη διεξαγωγή της εν λόγω διαδικασίας.

Ο δικαστής οικογενειακών υποθέσεων είναι αρμόδιος για τη ρύθμιση όλων των λεπτομερειών σχετικά με την κατοικία του τέκνου, τη συμβολή στη συντήρηση και την εκπαίδευσή του και γενικά για κάθε διαφορά μεταξύ των γονέων που αφορά την άσκηση της γονικής εξουσίας (εγγραφή σε εκπαιδευτικό ίδρυμα, επιλογή θρησκείας, υγεία του τέκνου…).

Μπορεί επίσης να λάβει κάθε μέτρο που επιτρέπει να εξασφαλιστεί η διατήρηση των δεσμών του τέκνου με κάθε έναν από τους γονείς του και ιδίως να διατάξει να σημειωθεί στο διαβατήριο των γονέων η απαγόρευση εξόδου του τέκνου από τη γαλλική επικράτεια χωρίς την έγκριση και των δύο γονέων.

Αν ο δικαστής αναθέσει την αποκλειστική άσκηση της γονικής εξουσίας στον ένα γονέα, ο άλλος χαίρει δικαιώματος επικοινωνίας και διανυκτέρευσης, εκτός αν υπάρχουν σοβαροί λόγοι για το αντίθετο. Διατηρεί επίσης το δικαίωμα και το καθήκον να επιβλέπει τη συντήρηση και την εκπαίδευση του τέκνου και πρέπει να ενημερώνεται για τις σημαντικές επιλογές που αφορούν τη ζωή του τέκνου, όπως ο σχολικός προσανατολισμός, η επιλογή θρησκείας, η αίτηση αλλαγής του επωνύμου του τέκνου…

Εξάλλου, σε περίπτωση αλλαγής κατοικίας του ενός γονέα η οποία πρόκειται να επιφέρει τροποποιήσεις στον τρόπο άσκησης της γονικής εξουσίας, ο άλλος γονέας πρέπει να ενημερώνεται εγκαίρως πριν συμβεί αυτό.

8.- ΙΤΑΛΙΑ

Η γονική μέριμνα είναι το σύνολο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που προβλέπει η νομοθεσία για τους γονείς σε σχέση με τα ανήλικα παιδιά τους, προς το αποκλειστικό συμφέρον των τελευταίων.

Οι γονείς που ασκούν τη γονική μέριμνα αποφασίζουν σχετικά με τη φροντίδα, την ανατροφή και την εκπαίδευση των ανήλικων παιδιών τους· έχουν εξουσία νομικής εκπροσώπησης - για την σύναψη δικαιοπραξιών και την παράσταση σε δικαστήριο - του παιδιού ή του κυοφορούμενου· έχουν εξουσία διαχείρισης των οικονομικών συμφερόντων του ανήλικου παιδιού, εκτός από τις περιπτώσεις που απαιτείται άδεια από το αρμόδιο για την κηδεμονία δικαστήριο σχετικά με πράξεις που υπερβαίνουν την τακτική διαχείριση· έχουν νόμιμη επικαρπία επί των περιουσιακών στοιχείων του ανήλικου παιδιού, με ορισμένες εξαιρέσεις που προβλέπει η νομοθεσία για συγκεκριμένα περιουσιακά στοιχεία.

Η άσκηση της γονικής μέριμνας περιλαμβάνει και τη διατροφή, ανατροφή και εκπαίδευση των παιδιών.

Τη γονική μέριμνα έχουν και οι δύο γονείς και την ασκούν από κοινού σε συμφωνία μεταξύ τους μέχρι την ενηλικίωση του παιδιού ή τη χειραφέτησή του· σε περίπτωση διαφωνίας για θέματα ιδιαίτερης σημασίας, καθένας από τους γονείς μπορεί να προσφύγει στη δικαιοσύνη (δικαστήριο ανηλίκων), που αναθέτει τη λήψη απόφασης στον γονέα ο οποίος θεωρείται καταλληλότερος, στη συγκεκριμένη περίπτωση, να μεριμνήσει για το συμφέρον του παιδιού.

Σε περίπτωση φυσικών τέκνων, η γονική μέριμνα ασκείται από κοινού και από τους δύο γονείς που έχουν αναγνωρίσει το παιδί και συμβιώνουν. Εφόσον δεν συμβιώνουν, η γονική μέριμνα ασκείται από τον γονέα με τον οποίο ζει το παιδί και, αν δεν ζει με κανένα από τους δύο γονείς, από εκείνον ο οποίος αναγνώρισε πρώτος το παιδί.

Σε κάθε περίπτωση, ο γονέας που δεν ασκεί τη γονική μέριμνα διατηρεί το δικαίωμα εποπτείας της ανατροφής, της εκπαίδευσης και των συνθηκών διαβίωσης του ανήλικου παιδιού.

Σε περίπτωση δικαστικού χωρισμού ή διαζυγίου, ο τρόπος άσκησης της γονικής μέριμνας καθορίζεται από το δικαστήριο.

Σε περίπτωση συναινετικού χωρισμού ή διαζυγίου, το δικαστήριο εξετάζει τη θέση του παιδιού, κατά την επικύρωση του χωρισμού ή κατά την έκδοση της απόφασης διαζυγίου.

Η σύζυγοι έχουν δικαίωμα να ζητήσουν ανά πάσα στιγμή την αναθεώρηση των ρυθμίσεων σχετικά με το παιδί, με βάση τη ρήτρα “rebus sic stantibus”.

Δεν προβλέπονται εναλλακτικά μέσα επίλυσης των διαφορών (ΕΕΔ). Τα δικαστήρια (ιδιαίτερα τα δικαστήρια ανηλίκων) μπορούν να ζητήσουν την παρέμβαση των κοινωνικών υπηρεσιών, ενδεχομένως για την άσκηση διαμεσολάβησης, προκειμένου να εξευρεθεί λύση από κοινού, η οποία θα υποβληθεί στο δικαστήριο.

Το δικαστήριο που εκδίδει την απόφαση χωρισμού ή διαζυγίου:

• αποφαίνεται ποιος από τους δύο συζύγους θα αναλάβει την επιμέλεια του παιδιού και υπό ποιους όρους θα ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας με το παιδί ο γονέας ο οποίος δεν έχει την επιμέλεια· μπορεί επίσης να διατάξει την από κοινού ή εναλλάξ επιμέλεια, που προβλέπονται ρητά από τη νομοθεσία περί διαζυγίου, αλλά μπορεί να εφαρμοσθούν και στις περιπτώσεις χωρισμού·

• καθορίζει τον βαθμό και τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να συμβάλλει ο άλλος σύζυγος στη διατροφή, την ανατροφή και την εκπαίδευση των παιδιών·

• προβαίνει σε ρυθμίσεις σχετικά με το δικαίωμα παραμονής στην οικογενειακή στέγη, παρέχοντας δικαίωμα προτιμήσεως στο γονέα που έχει την επιμέλεια του παιδιού·

• προβαίνει στις κατάλληλες ρυθμίσεις για τη διοίκηση της περιουσίας του παιδιού και, σε περίπτωση από κοινού επιμέλειας, καθορίζει τον βαθμό συμμετοχής των γονέων στη νόμιμη επικαρπία της·

• λαμβάνει κάθε άλλο πρόσφορο μέτρο σχετικά με τα παιδιά (για παράδειγμα, κατά τη νομολογία θεωρείται ότι ανταποκρίνεται στα συμφέροντα του ανήλικου η διατήρηση συναισθηματικών σχέσεων με τους παππούδες και ρυθμίζονται οι σχετικές συναντήσεις).

Ο γενικός κανόνας είναι ότι ο γονέας που έχει την επιμέλεια, ασκεί αποκλειστικά τη γονική μέριμνα, εκτός αν αποφασίσει διαφορετικά το δικαστήριο.

Ωστόσο, οι αποφάσεις μείζονος σημασίας για τα παιδιά λαμβάνονται από αμφότερους τους γονείς, εκτός εάν το δικαστήριο έχει προβεί σε διαφορετική ρύθμιση.

Σύμφωνα με τη νομολογία, μεταξύ των αποφάσεων μείζονος σημασίας συμπεριλαμβάνονται οπωσδήποτε η επιλογή του σχολείου και της εκπαιδευτικής κατεύθυνσης· η επιλογή του επαγγελματικού προσανατολισμού του παιδιού· η απόφαση σχετικά με επείγουσες χειρουργικές επεμβάσεις (δεν τίθεται ζήτημα ευθύνης για ενημέρωση σε περίπτωση μη ύπαρξης επιλογής)· η μεταφορά της κατοικίας του παιδιού σε άλλη χώρα (σε ορισμένες περιπτώσεις, η επιλογή του γονέα που έχει την επιμέλεια θεωρήθηκε ότι ανταποκρίνεται στα συμφέροντα του ανήλικου, παρόλο που θα πρέπει να επαναπροσδιορίζονται τα δικαιώματα επικοινωνίας μαζί του, βλ. Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο 1995/1732).

9.- ΚΥΠΡΟΣ

Η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο («Γονική μέριμνα») είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων οι οποίοι το ασκούν από κοινού και περιλαμβάνει τον προσδιορισμό του ονόματος, την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία που αφορούν το πρόσωπό του ή την περιουσία του.

Σε περίπτωση διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου ή άκυρου γάμου και εφόσον ζουν και οι δύο γονείς η άσκηση της γονικής μέριμνας ρυθμίζεται από το δικαστήριο. Η άσκηση της γονικής μέριμνας μπορεί να ανατεθεί στον ένα από τους δύο γονείς ή, αν αυτοί συμφωνούν ορίζοντας συγχρόνως τον τόπο διαμονής του τέκνου, στους δύο από κοινού. Το Οικογενειακό Δικαστήριο μπορεί να κατανέμει την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων ή να την αναθέσει σε τρίτο. Στην απόφαση του το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη τους δεσμούς του τέκνου με τους γονείς του και τα αδέλφια του, καθώς και τυχόν συμφωνίες των γονέων για την επιμέλεια και τη διοίκηση της περιουσίας του τέκνου έχοντας πάντα ως κριτήριο το συμφέρον του τέκνου.

Δεν προβλέπονται από το νόμο, πλην της αίτησης στο δικαστήριο, άλλοι εναλλακτικοί τρόποι για να ρυθμιστεί η άσκηση της γονικής μέριμνας. Ετοιμάζεται νομοσχέδιο από τον Επίτροπο Νομοθεσίας για τη διαμεσολάβηση στις οικογενειακές υποθέσεις.

Ο κανόνας είναι ότι και οι δύο γονείς πρέπει μαζί να αποφασίζουν για κάθε θέμα σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας. Αν το δικαστήριο όμως αποφασίσει ότι ο ένας από τους γονείς θα έχει αποκλειστικά την επιμέλεια του προσώπου του ανηλίκου τέκνου αυτός δύναται να ενεργεί τις συνήθεις πράξεις επιμέλειας του τέκνου ή να ασκεί την τρέχουσα διαχείριση της περιουσίας του ή να ενεργεί τις πράξεις που έχουν επείγοντα χαρακτήρα, καθώς και να λαμβάνει δήλωση βούλησης απευθυντέα στο τέκνο και μόνος του. Επίσης την αξίωση διατροφής του τέκνου έναντι του γονέα που δεν έχει την επιμέλειά του ασκεί ο γονέας στον οποίο αυτή (επιμέλεια) έχει ανατεθεί. Αν ο άλλος γονιός αντιτίθεται σε ενέργεια του γονέα αυτού, ισχυριζόμενος ότι η πράξη που διενεργήθηκε δεν ήταν ούτε της συνήθους επιμέλειας, ούτε της τρέχουσας διαχείρισης της περιουσίας του τέκνου, ούτε είχε επείγοντα χαρακτήρα ή ότι γενικά δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί στο λειτούργημά του, δύναται να προσφύγει στο Δικαστήριο και να επικαλεσθεί ότι η διενέργεια της πράξης συνιστά παράβαση καθήκοντος ή καταχρηστική άσκηση του λειτουργήματος της γονικής μέριμνας.

10.- ΛΕΤΟΝΙΑ

Αμφότεροι οι γονείς ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα. Εάν οι γονείς δεν είναι παντρεμένοι, η μέριμνα μπορεί να ασκείται και από τους δύο, ή, κατόπιν συμφωνίας, από τον ένα εκ των δύο. Εάν ο ένας γονέας διατηρεί τη γονική μέριμνα, ο άλλος έχει δικαίωμα επικοινωνίας.

Σε περίπτωση διαζυγίου ή χωρισμού των γονέων, η γονική μέριμνα ασκείται και από τους δύο γονείς, ή, κατόπιν συμφωνίας, από τον ένα γονέα.

Οι γονείς μπορούν να αποφασίζουν από κοινού για όλα τα θέματα που αφορούν την ανάπτυξη του παιδιού. Σε περίπτωση διαφωνίας, την εκδίκαση των διαφορών αναλαμβάνει το δικαστήριο επιμέλειας ανηλίκων, εκτός εάν ο νόμος ορίζει διαφορετικά. Εάν το δικαστήριο δεν μπορέσει να επιλύσει τις διαφορές μεταξύ των γονέων, οι γονείς θα πρέπει να εμφανιστούν ενώπιον του δικαστηρίου.

Σε περίπτωση διαφωνίας, οι διαφορές εκδικάζονται από ειδικό δικαστήριο επιμέλειας ανηλίκων. Εάν το δικαστήριο αυτό δεν κατορθώσει να επιλύσει τις διαφορές μεταξύ των γονέων, ή εάν δεν εκτελεστεί η απόφασή του, οι γονείς θα πρέπει να προσφύγουν στο περιφερειακό δικαστήριο.

Εάν το δικαστήριο χορηγήσει την αποκλειστική επιμέλεια του παιδιού στον ένα γονέα, ο γονέας αυτός έχει το δικαίωμα να αποφασίζει για όλα τα θέματα που αφορούν το παιδί, αλλά ο άλλος γονέας έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να διατηρεί προσωπική σχέση και επαφή με το παιδί. Ο γονέας που δεν ζει μαζί με το παιδί/τα παιδιά του έχει το δικαίωμα να λαμβάνει πληροφορίες σχετικά με την ανάπτυξή τους, την υγεία τους, τα ενδιαφέροντά τους και τις σχολικές τους επιδόσεις.

11.- ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ

Τα αμοιβαία δικαιώματα και υποχρεώσεις γονέων και παιδιών ρυθμίζονται στο μέρος IV του βιβλίου III του Αστικού Κώδικα. Το άρθρο 3.155 του Αστικού Κώδικα προβλέπει ότι οι γονείς έχουν τη μέριμνα των παιδιών μέχρι την ενηλικίωση ή τη χειραφέτησή τους. Οι γονείς έχουν δικαίωμα και καθήκον να παρέχουν την κατάλληλη εκπαίδευση και ανατροφή στα παιδιά τους, να μεριμνούν για την υγεία τους και, λαμβάνοντας υπόψη τη φυσική και πνευματική τους κατάσταση, να δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για την πλήρη και αρμονική ανάπτυξή τους, ώστε να είναι έτοιμα να ζήσουν ανεξάρτητα στην κοινωνία

Το άρθρο 3.156 του Αστικού Κώδικα προβλέπει ότι ο πατέρας και η μητέρα έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις απέναντι στα παιδιά τους, ανεξάρτητα αν τα τελευταία γεννήθηκαν εντός ή εκτός γάμου, μετά από διαζύγιο ή δικαστική ακύρωση του γάμου ή διάσταση.

Σε περίπτωση διαζυγίου των γονέων, ο καθορισμός της γονικής μέριμνας για το μέλλον εξαρτάται από τους όρους του διαζυγίου.

Αν ο γάμος λυθεί με κοινή συναίνεση των συζύγων, πρέπει να υποβάλουν στο δικαστήριο σύμβαση σχετικά με τις συνέπειες του διαζυγίου τους (διανομή της περιουσίας, καταβολή της διατροφής για τα παιδιά, κ.λπ.). Σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 3.53 του Αστικού Κώδικα, κατά την έκδοση απόφασης διαζυγίου, το δικαστήριο εγκρίνει τη σύμβαση των συζύγων σχετικά με τις συνέπειες του διαζυγίου όσον αφορά την καταβολή διατροφής για τα ανήλικα παιδιά, τη συμμετοχή τους στην εκπαίδευση των παιδιών και τα άλλα περιουσιακά δικαιώματα και υποχρεώσεις. Το περιεχόμενο της σύμβασης ενσωματώνεται στην απόφαση διαζυγίου. Σε περίπτωση ουσιώδους μεταβολής των συνθηκών (ασθένεια ενός από τους πρώην συζύγους, ανικανότητα για εργασία κ.λπ.), οι πρώην σύζυγοι ή ένας εξ αυτών μπορεί να ζητήσουν από το δικαστήριο να επανεξετάσει τους όρους και τις προϋποθέσεις της σύμβασής τους όσον αφορά τις συνέπειες του διαζυγίου.

Αν ο γάμος λυθεί με αίτηση ενός εκ των συζύγων, η αίτηση που υποβάλλεται στο δικαστήριο πρέπει να αναφέρει και τον τρόπο με τον οποίο ο αιτών προτίθεται να εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του απέναντι στον άλλο σύζυγο και τα ανήλικα παιδιά τους. Κατά την έκδοση της απόφασης διαζυγίου, το δικαστήριο πρέπει να ρυθμίσει τα ζητήματα που αφορούν την κατοικία και τη διατροφή των ανήλικων παιδιών, τη διατροφή του ενός εκ των συζύγων, τη διανομή της κοινής περιουσίας των συζύγων, εκτός από τις περιπτώσεις που η τελευταία έχει διανεμηθεί βάσει κοινής συμφωνίας των συζύγων με συμβολαιογραφικό έγγραφο (άρθρο 3.59).

Σε περίπτωση διάστασης, ο ένας εκ των συζύγων μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο την έγκριση της διάστασης, εάν λόγω ορισμένων συνθηκών, οι οποίες μπορεί να μην εξαρτώνται από τον άλλο σύζυγο, η συμβίωση κατέστη ανυπόφορη (αδύνατη) ή μπορεί να βλάψει ανεπανόρθωτα τα συμφέροντα των ανήλικων παιδιών ή οι σύζυγοι δεν ενδιαφέρονται πλέον να ζουν μαζί. Κατά την έκδοση απόφασης δικαστικού χωρισμού, το δικαστήριο πρέπει να ορίσει τον σύζυγο με τον οποίο θα ζουν τα παιδιά, τη διατροφή των παιδιών και τη συμμετοχή του εν διαστάσει πατέρα (μητέρας) στην εκπαίδευση των παιδιών. Και οι δύο σύζυγοι μπορούν να ζητήσουν από κοινού από το δικαστήριο την έγκριση της διάστασης, αν έχουν συνάψει σύμβαση σχετικά με τις συνέπειές της, όπου ρυθμίζονται τα ζητήματα της κατοικίας, της διατροφής και εκπαίδευσης των ανήλικων παιδιών τους, καθώς και της κοινής τους περιουσίας και της αμοιβαίας διατροφής. Εφόσον οι σύζυγοι έχουν συνάψει σύμβαση που ρυθμίζει τις συνέπειες της διάστασης, το δικαστήριο εγκρίνει τη σύμβαση, υπό την προϋπόθεση ότι δεν αντιβαίνει στην δημόσια τάξη και στα δικαιώματα και τα έννομα συμφέροντα των ανήλικων παιδιών ή ενός εκ των συζύγων. Μετά την έγκριση της σύμβασης, το δικαστήριο την ενσωματώνει στην απόφαση περί διάστασης.

Στη Λιθουανία δεν υπάρχει εναλλακτικός τρόπος επίλυσης των διαφορών σχετικά με τη γονική μέριμνα. Οι γονείς μπορούν να επιλύσουν τη διαφορά τους μόνο ενώπιον δικαστηρίου.

12.- ΜΑΛΤΑ

Πρακτικά ο νομικός όρος «γονική μέριμνα» περιλαμβάνει τη φροντίδα, ευημερία, εκπαίδευση και διατροφή των παιδιών, καθώς και τη διαχείριση της περιουσίας τους.

Κατά κανόνα η γονική μέριμνα ασκείται από κοινού εκ μέρους των γονέων. Η ανύπανδρη μητέρα έχει τη γονική μέριμνα, αν ο πατέρας δηλώσει τη γέννηση του παιδιού από κοινού με τη μητέρα. Αν η γέννηση του παιδιού δηλωθεί από τον πατέρα, τότε η γονική μέριμνα ασκείται και από αυτόν.

Αν οι γονείς χωρίσουν, εφόσον δεν προβούν σε συμφωνία είτε εξωδικαστικά είτε στο πλαίσιο δίκης, ο δικαστής τους παραπέμπει στις υπηρεσίες του δικαστηρίου. Οι γονείς εξετάζονται από ειδικευμένους και εκπαιδευμένους κοινωνικούς λειτουργούς, ανάλογα με το περίπλοκο της υπόθεσης. Εκτός από τους γονείς και τα παιδιά, οι κοινωνικοί λειτουργοί ζητούν επίσης τη γνώμη των άλλων μελών της οικογένειας, των δασκάλων και άλλων επαγγελματιών που έχουν αξιολογήσει τα μέρη και την υπόθεση.

Ο δικαστής εν συνεχεία αποφαίνεται βάσει της έκθεσης που υποβάλει ο κοινωνικός λειτουργός. Οι γονείς μπορούν επίσης να ρυθμίσουν το ζήτημα με διαμεσολάβηση.

Το δικαστήριο σπανίως αναθέτει την αποκλειστική επιμέλεια στον ένα γονέα· στην περίπτωση αυτή, πάντως, ο γονέας που έχει την εν λόγω επιμέλεια μπορεί να αποφασίζει για σημαντικά ζητήματα που αφορούν το παιδί χωρίς να ζητά τη γνώμη του άλλου γονέα, εφόσον δεν θίγονται τα δικαιώματα του τελευταίου, όπως το δικαίωμα επικοινωνίας.

13. ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Η γονική μέριμνα έχει την έννοια της ευθύνης για την επιμέλεια και την ανατροφή του παιδιού. Ο γονέας που είναι δικαιούχος της γονικής μέριμνας έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να αναθρέψει το παιδί. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να λάβει σημαντικές αποφάσεις για τη ζωή του παιδιού, όπως πού θα ζήσει το παιδί και ποια θα είναι η εκπαίδευσή του.

Το πρόσωπο το οποίο έχει την επιμέλεια ελέγχει τα χρήματα και την ιδιοκτησία του παιδιού εκτός από το χαρτζιλίκι που ξοδεύει ο ανήλικος για τα μικροέξοδά του και οποιαδήποτε αμοιβή του.

Ο γονέας δικαιούχος της γονικής μέριμνας όπως και ο άλλος γονέας, υποχρεούται να υποστηρίξει το παιδί για τρία χρόνια μετά την ενηλικίωσή του στα 18, με άλλα λόγια μέχρις ότου το παιδί γίνει 21 ετών.

Μπορεί επίσης να είναι δικαιούχος της γονικής μέριμνας πρόσωπο που να μην είναι γονέας, και ορθότερα ο όρος θα έπρεπε να ονομαστεί «γονική μέριμνα ανηλίκου». Στις Κάτω Χώρες όλοι οι ανήλικοι είναι υπό επιμέλεια, είτε από γονέα είτε από άλλο άτομο. Το δίκαιο των Κάτω Χωρών αναγνωρίζει τους ακόλουθους όρους:

Η γονική μέριμνα ασκείται είτε και από τους δύο γονείς από κοινού είτε αποκλειστικά από τον ένα γονέα.

Η κοινή γονική μέριμνα ασκείται από κοινού από ένα γονέα και ένα μη γονέα. Αυτός θα μπορούσε να είναι, για παράδειγμα, ο σύντροφος του γονέα, ο οποίος φροντίζει και ανατρέφει το παιδί από κοινού με τον γονέα. Κοινή γονική μέριμνα μπορεί επίσης να ασκηθεί από κοινού από τους γονείς του παιδιού και έναν επιμελητή (θετός γονέας μη εξ υιοθεσίας).

Εάν κάποιος άλλος εκτός από τον γονέα (γονείς) έχει γονική επιμέλεια, αυτό καλείται επιτροπεία.

Ακόμη και μετά από διαζύγιο, οι γονείς ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα εάν το έκαναν ήδη κατά τη διάρκεια του γάμου. Αυτό δεν χρειάζεται να ρυθμιστεί από το Δικαστήριο. Αυτό δεν σημαίνει ότι στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να συνεχίσουν να φροντίζουν από κοινού το παιδί. Αυτό μπορεί να το κάνει ο ένας μόνο γονέας αλλά πρέπει να λαμβάνουν από κοινού τις σημαντικές αποφάσεις που αφορούν το παιδί. Μόνον σε εξαιρετικές περιστάσεις οι γονείς δεν θα έχουν κοινή γονική μέριμνα για το παιδί μετά το διαζύγιο. Αυτό θα το αποφασίσει ο δικαστής. Η αίτηση για την άσκηση γονικής μέριμνας εκ μέρους ενός γονέα μπορεί να υποβληθεί από έναν γονέα ή και από τους δύο. Εάν η αίτηση γίνει για την ανάθεση της γονικής μέριμνας σε έναν από τους γονείς, ο δικαστής αποφασίζει ποιος από τους δύο γονείς θα έχει τη γονική μέριμνα στο μέλλον. Εάν υπάρχουν πολλά παιδιά, θα αποφασίσει για το κάθε παιδί χωριστά. Η απόφαση του δικαστή εξαρτάται από τις περιστάσεις. Μόνον εάν ο δικαστής αποφασίσει ότι είναι προς το συμφέρον του παιδιού θα εγκρίνει την αίτηση. Εάν οι γονείς (ή ένας από τους γονείς) δεν συμφωνούν με την απόφαση του δικαστή, μπορούν να ασκήσουν ένδικα μέσα. Απαιτείται νόμιμη εκπροσώπηση και για την πρωτοβάθμια και για τη δευτεροβάθμια διαδικασία.

Σε κάθε περίπτωση, ο δικαστής βασίζει την απόφασή του στα συμφέροντα του παιδιού. Εάν το παιδί είναι 12 ετών ή μεγαλύτερο, ο δικαστής πρέπει να του δώσει τη δυνατότητα να εκφράσει τη γνώμη του.

Διατροφή

Εάν οι γονείς έχουν κοινή γονική μέριμνα μετά από διαζύγιο, στόχος είναι να μπορούν να προβαίνουν οι ίδιοι στις μεταξύ τους οικονομικές ρυθμίσεις. Μπορούν να ζητήσουν από το δικαστή να διατυπώσει τις ρυθμίσεις αυτές. Εάν δεν μπορούν να συμφωνήσουν, ο δικαστής μπορεί να καθορίσει ένα ποσό. Εάν ένας από τους γονείς επιτύχει τη γονική μέριμνα, ο δικαστής εξετάζει κατόπιν αιτήσεως, πώς ο άλλος γονέας θα πρέπει να συμμετέχει στο κόστος διατροφής του παιδιού. Καταρχήν, οι γονείς πρέπει να διευθετήσουν μεταξύ τους τα θέματα διατροφής του παιδιού.

Εάν οι γονείς έχουν κοινή γονική μέριμνα, είτε ο ένας είτε και οι δύο γονείς μπορούν να προσφύγουν για την επίλυση μιας διαφοράς στο Δικαστήριο. Η διαφορά μπορεί να συνδέεται με ένα σύνολο θεμάτων, όπως ο τόπος που θα πρέπει να ζήσει το παιδί, η επιλογή του σχολείου, διευθετήσεις πρόσβασης, διαφορές σχετικές με απόκλιση απόψεων που αφορά θεραπεία του παιδιού, επιλογή του ονόματος, διατροφή κλπ. Ένας ανήλικος ηλικίας 12 ετών και άνω μπορεί να εκφραστεί ενώπιον του δικαστή, εκτός αν η διαφορά αφορά οικονομικά θέματα.

Ο γονέας που έχει την αποκλειστική επιμέλεια υποχρεούται να ενημερώνει τον άλλο γονέα για σημαντικά θέματα που αφορούν το πρόσωπο και την ιδιοκτησία του παιδιού. Κατά συνέπεια ο άλλος γονέας έχει δικαίωμα σε ενημέρωση σχετικά με το παιδί. Ο άλλος γονέας, είτε μητέρα είτε πατέρας έχει δικαίωμα, υπό ορισμένες συνθήκες, σε ενημέρωση από τρίτους σχετικά με το παιδί.

Ο γονέας που ασκεί γονική μέριμνα οφείλει να συμβουλεύεται τον άλλο γονέα σχετικά με σημαντικές αποφάσεις που αφορούν το παιδί, όπως η επιλογή του σχολείου.

14.- ΑΥΣΤΡΙΑ

Το αυστριακό οικογενειακό δίκαιο χρησιμοποιεί για την έννοια της γονικής μέριμνας ενός παιδιού τον όρο «επιμέλεια» (Obsorge). Κατά την έννοια του νόμου, επιμέλεια είναι το δικαίωμα και η υποχρέωση ανατροφής και διαπαιδαγώγησης ορισμένου ανήλικου, διαχείρισης της περιουσίας του και αντιπροσώπευσής του έναντι τρίτων όσον αφορά τη διαχείριση της περιουσίας του και άλλα ζητήματα. Κατά την εκπλήρωση αυτών των υποχρεώσεων και κατά την άσκηση αυτών των δικαιωμάτων, οι γονείς πρέπει να αποφασίζουν από κοινού.

Όσον αφορά τα γεννημένα σε γάμο παιδιά, υπεύθυνοι, αυτομάτως από τη γέννησή τους, είναι ο πατέρας και η μητέρα τους, ενώ η επιμέλεια των εκτός γάμου γεννημένων παιδιών ανατίθεται αυτομάτως από τη γέννησή τους στη μητέρα. Αυτό ισχύει δια νόμου και δεν απαιτεί δικαστική απόφαση.

Από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου του 2001 περί τροποποίησης της νομοθεσίας που διέπει τις σχέσεις γονέων και τέκνων, την 1. 7. 2001, οι γονείς, αφού χωρίσουν, έχουν τη δυνατότητα να καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό οι ίδιοι το θέμα της επιμέλειας των παιδιών τους. Σε περίπτωση λύσης γάμου, η επιμέλεια των ανηλίκων παιδιών που γεννήθηκαν στο γάμο παραμένει σε αμφότερους τους γονείς. Ωστόσο, οι γονείς, εφόσον επιθυμούν να συνεχίσουν να ασκούν από κοινού την πλήρη επιμέλεια του παιδιού τους, όπως κατά τη διάρκεια του γάμου τους, θα πρέπει, εντός ευλόγου προθεσμίας, να προσκομίσουν στο δικαστήριο συμφωνητικό με το οποίο θα καθορίζουν τον κύριο τόπο διαμονής του παιδιού. Το εν λόγω συμφωνητικό χρειάζεται να επικυρωθεί από το δικαστήριο, το οποίο κρίνει με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού. Σε περίπτωση που μετά το διαζύγιο δεν επέλθει συμφωνία εντός ευλόγου προθεσμίας ή η συμφωνία δεν εξυπηρετεί το συμφέρον του παιδιού, και εφόσον η φιλική επίλυση της διαφοράς δεν καταστεί δυνατή ούτε με διαμεσολάβηση, ανατίθεται στο δικαστήριο να αποφασίσει σε ποιον από τους γονείς θα αναθέσει για το μέλλον την επιμέλεια.

Οι γονείς, ωστόσο, μπορούν και από την αρχή να συμφωνήσουν ότι μετά τη λύση του γάμου τους η επιμέλεια θα ανατεθεί σε έναν μόνο από τους γονείς.

Σε περίπτωση ανάθεσης της επιμέλειας σε αμφότερους τους γονείς από κοινού, ο καθένας τους μπορεί οποτεδήποτε να αιτηθεί την ανάκληση της απόφασης ανάθεσης της επιμέλειας από κοινού. Στην περίπτωση αυτή, το δικαστήριο αναθέτει την επιμέλεια σε έναν μόνον από τους γονείς, με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού.

Το δικαστήριο οφείλει πάντα να προσπαθεί να επιτύχει το φιλικό συμβιβασμό των μερών, προσφέροντας ακόμη και υπηρεσίες διαμεσολάβησης.

Ο γονέας που δεν διαμένει με το ανήλικο παιδί του, καθώς και το ίδιο το παιδί διατηρούν το δικαίωμα της προσωπικής επικοινωνίας – πρόκειται για το επονομαζόμενο δικαίωμα επίσκεψης. Ο τρόπος άσκησης του δικαιώματος επίσκεψης πρέπει να ρυθμίζεται με κοινή συμφωνία των δύο γονέων. Όταν δεν δύναται να επιτευχθεί συμφωνία, το δικαστήριο ρυθμίζει τον τρόπο άσκησης του εν λόγω δικαιώματος με γνώμονα την ευημερία του παιδιού, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες και τις επιθυμίες του. Αν χρειαστεί, το δικαστήριο δύναται να περιορίσει ή και να αποκλείσει το δικαίωμα επίσκεψης.

Όταν εγείρεται δικαστικώς η αξίωση διατροφής, το δικαστήριο υπολογίζει το ύψος της οφειλόμενης διατροφής λαμβάνοντας υπόψη τις συγκεκριμένες κατά περίπτωση συνθήκες και ιδίως σταθμίζοντας τις εύλογες ανάγκες διατροφής του παιδιού με τις οικονομικές δυνατότητες καταβολής διατροφής του υπόχρεου γονέα.

Οι γονείς που δεν ασκούν την επιμέλεια διατηρούν ορισμένα δικαιώματα επικοινωνίας, όπως, παραδείγματος χάριν, το δικαίωμα επίσκεψης. Επιπλέον, ο γονέας που δεν ασκεί την επιμέλεια έχει το δικαίωμα να ενημερώνεται για σημαντικά ζητήματα από τον άλλο γονέα, ώστε να μπορεί να παρακολουθεί την εξέλιξη του παιδιού του. Τέτοιες σημαντικά ζητήματα θεωρούνται οι ασθένειες του παιδιού, η πρόοδός του στο σχολείο, η επιτυχής περάτωση κάποιας επαγγελματικής εκπαίδευσης, αλλά και οι διακοπές του στο εξωτερικό για την εκμάθηση ξένων γλωσσών ή η μακρά απουσία του από τον τόπο διαμονής του. Ακόμη και η αλλαγή του τόπου κατοικίας του παιδιού, στο εσωτερικό ή το εξωτερικό, επιτρέπεται χωρίς την συγκατάθεση του γονέα που δεν ασκεί την επιμέλεια, αρκεί, ωστόσο, αυτός να έχει ενημερωθεί. Η ενημέρωση πρέπει να λαμβάνει χώρα έγκαιρα, τόσο ώστε ο γονέας που δεν ασκεί την επιμέλεια να δύναται να εκφράσει την άποψή του σχετικά με το ζήτημα. Η εν λόγω άποψη λαμβάνεται υπόψη από το δικαστήριο όταν εκφράζει επιθυμία που ανταποκρίνεται πληρέστερα στο συμφέρον του παιδιού. Όταν ο γονέας που ασκεί την επιμέλεια εμμένει να μην εκπληρώνει την υποχρέωσή του να ανέχεται και να διευκολύνει τις επισκέψεις του άλλου γονέα ή την υποχρέωσή του ενημέρωσης του άλλου γονέα, το δικαστήριο δύναται, κατόπιν αίτησης του δικαιούχου γονέα ή, σε περίπτωση κινδύνου για την ευημερία του παιδιού, και αυτεπαγγέλτως, να διατάξει τη λήψη κατάλληλων μέτρων. Αντιστρόφως, το δικαστήριο δύναται να περιορίσει ή και να αποκλείσει εντελώς το δικαίωμα επίσκεψης ή τα δικαιώματα ενημέρωσης, όταν από την άσκηση των εν λόγω δικαιωμάτων τίθεται σε κίνδυνο η ευημερία του παιδιού.

15. ΑΓΓΛΙΑ

Ο όρος γονική μέριμνα περιλαμβάνει όλα τα δικαιώματα, καθήκοντα, εξουσίες, ευθύνες και ισχύ που διαθέτει εκ του νόμου ο γονέας ανηλίκου σε σχέση με το τέκνο και την περιουσία του. Περιλαμβάνει όλες τις υποχρεώσεις που μπορεί να έχει ο γονέας σε σχέση με το τέκνο (όπως το καθήκον διατροφής) και τυχόν δικαιώματα που μπορεί να έχει, σε περίπτωση θανάτου του τέκνου, σε σχέση με την περιουσία του τέκνου.

Εφόσον διαρκεί ο γάμος των γονέων, η γονική μέριμνα ασκείται και από τους δύο γονείς. Η γονική μέριμνα τέκνου που γεννήθηκε εκτός γάμου ανήκει στη μητέρα, ενώ ο πατέρας μπορούν να την αποκτήσει είτε κατόπιν συμφωνίας με τη μητέρα είτε με δικαστική απόφαση. Από την 1^η Δεκεμβρίου 2003, ο πατέρας τέκνου που γεννήθηκε εκτός γάμου αποκτά γονική μέριμνα επί του τέκνου αν δηλώσει τη γέννηση στο ληξιαρχείο από κοινού με τη μητέρα. Το πρόσωπο υπέρ του οποίου έχει εκδοθεί απόφαση συνοίκησης με το τέκνο ασκεί τη γονική μέριμνα για το χρόνο διάρκειας της απόφασης συνοίκησης.

Ο δικαστής μπορεί να αποφασίσει ποια θα είναι η κατοικία του τέκνου. Αν το τέκνο πρόκειται να συνοικήσει με τον ένα γονέα, ο δικαστής μπορεί να ορίσει τον τρόπο επικοινωνίας με τον άλλο γονέα ή/και την ευρύτερη οικογένεια, παρόλο που οι γονείς ενθαρρύνονται να καταλήξουν σε συμφωνία για την επικοινωνία ακόμα και αν το θέμα της κατοικίας πρέπει να κριθεί από το δικαστήριο. Τα δικαστήρια δεν επιδικάζουν διατροφή υπέρ των τέκνων, εφόσον αρμόδιος για το θέμα αυτό είναι ο Οργανισμός Διατροφής Τέκνων. Οι γονείς συνήθως συμφωνούν σε ποιο σχολείο θα φοιτά το τέκνο. Αν δεν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία για το θέμα αυτό, επιλύεται από το δικαστή που εκδίδει ειδική απόφαση για το συγκεκριμένο θέμα. Το τέκνο διατηρεί το επώνυμό του, εκτός αν το δικαστήριο κρίνει άλλως. Το δικαστήριο μπορεί επίσης να εμποδίσει την άσκηση μέρους της γονικής μέριμνας από διάδικο με την έκδοση απόφασης απαγόρευσης ορισμένων πράξεων. Τέλος, το δικαστήριο αποφαίνεται σχετικά με τη μόνιμη απομάκρυνση από τη χώρα και την αλλαγή επωνύμου .

16.- ΦΙΛΑΝΔΙΑ

Στόχος της γονικής μέριμνας είναι να διασφαλιστεί η ισορροπημένη ανάπτυξη και ευημερία του τέκνου, σύμφωνα με τις ατομικές του ανάγκες και τις επιθυμίες του. Η γονική μέριμνα θα πρέπει να διασφαλίζει θετικές και στενές ανθρώπινες σχέσεις ιδιαίτερα ανάμεσα στο τέκνο και τους γονείς του.

Πρέπει να εξασφαλιστεί σωστή φροντίδα και ανατροφή για το τέκνο, καθώς και μέριμνα και παρακολούθηση η οποία να είναι σύμφωνη με την ηλικία και την ωριμότητά του. Πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια ώστε να παρέχεται στο τέκνο ένα περιβάλλον ασφαλές και πλούσιο σε ερεθίσματα, καθώς και εκπαίδευση που αντιστοιχεί στις κλίσεις και τις επιθυμίες του.

Η ανατροφή του τέκνου πρέπει να είναι τέτοια που να του προσφέρει κατανόηση, ασφάλεια και στοργή. Δεν πρέπει να υφίσταται σωματικές τιμωρίες ούτε προσβλητική συμπεριφορά. Πρέπει να υποστηρίζεται και να ενισχύεται η ανεξαρτητοποίηση και η ωρίμανση του τέκνου (Νόμος περί γονικής μέριμνας και του δικαιώματος επικοινωνίας § 1).

Ο δικαιούχος της επιμέλειας θα πρέπει να διασφαλίσει την ανάπτυξη και την ευημερία του τέκνου όπως αναφέρεται παραπάνω. Έτσι, ο δικαιούχος της επιμέλειας έχει το δικαίωμα να αποφασίσει για τη φροντίδα του τέκνου, την ανατροφή του, τον τόπο διαμονής του καθώς και για άλλα προσωπικά θέματα. Οι αποφάσεις αυτές θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη και τη γνώμη του τέκνου.

Οι κατά τη γέννηση του τέκνου έγγαμοι γονείς είναι από κοινού δικαιούχοι της επιμέλειας του τέκνου. Εάν κατά τη γέννηση του τέκνου οι γονείς είναι άγαμοι, τότε δικαιούχος της επιμέλειας είναι η μητέρα. Εάν ο ένας εκ των γονέων είναι μόνος του δικαιούχος της επιμέλειας του τέκνου και οι γονείς παντρευτούν μεταξύ τους, τότε καθίστανται από κοινού δικαιούχοι της επιμέλειας του τέκνου.

Η γονική μέριμνα και το δικαίωμα επικοινωνίας με το τέκνο πρέπει πάντα να κανονίζονται σύμφωνα με το ύψιστο συμφέρον του τέκνου και έτσι ώστε μελλοντικά να πραγματοποιούνται όσο το δυνατό καλύτερα. Οι γονείς από κοινού μπορούν να αποφασίσουν για τη γονική μέριμνα. Στην περίπτωση που οι γονείς δεν έρθουν σε συμφωνία, τότε το θέμα θα πρέπει να λυθεί δικαστικά.

Εάν οι γονείς δεν έρθουν σε συμφωνία, τότε μπορούν να ζητήσουν βοήθεια και ενίσχυση από τους διαιτητές οικογενειακών θεμάτων της κοινωνικής υπηρεσίας του δήμου τους. Ο διαιτητής προσπαθεί για τον φιλικό διακανονισμό των οικογενειακών διαφορών προς το συμφέρον όλων των μερών. Ο διαιτητής επικουρεί στη σύναψη συμφωνίας και στις διαδικασίες για τη διευθέτηση των διαφορών τους. Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη διασφάλιση της θέσης των ανήλικων τέκνων της οικογένειας.

Το δικαστήριο έχει δικαιοδοσία για θέματα που αφορούν τη γονική μέριμνα, τον τόπο διαμονής του τέκνου και το δικαίωμα επικοινωνίας. Το δικαστήριο μπορεί επίσης, εάν χρειαστεί, να ορίσει τα καθήκοντα, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του δικαιούχου της επιμέλειας, καθώς και να αποφασίσει για τα επιμέρους καθήκοντα των δικαιούχων της επιμέλειας. Όσον αφορά τις αποφάσεις για το δικαίωμα επικοινωνίας, το δικαστήριο πρέπει να εκδώσει σαφείς οδηγίες για τους όρους επικοινωνίας και τη διαμονή του τέκνου. Επίσης, σε συνδυασμό με τον καθορισμό της γονικής μέριμνας μπορεί να καθοριστεί και η καταβολή της διατροφής του τέκνου.

Ο δικαιούχος της επιμέλειας του τέκνου αποφασίζει για όλα όσα αφορούν τη γονική μέριμνα. Παρόλα αυτά στην απόφαση επιμέλειας του δικαστηρίου μπορεί να υπάρχουν κανόνες που αφορούν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του δικαιούχου της επιμέλειας όπως για παράδειγμα το δικαίωμα αλλαγής του τόπου κατοικίας του τέκνου.

..........................................................................................................................................................................